કાળ

ભાષાત્મક પ્રકાર:

સંજ્ઞા (નામવાચક શબ્દ)

મૂળ અને અર્થ:

“કાળ” એ સંસ્કૃત મૂળથી આવેલું શબ્દ છે – “कालः”, જેનો અર્થ સમય થાય છે.
ગુજરાતી ભાષામાં આ શબ્દ બહુવિધ અર્થો ધરાવે છે, અને અર્થ તેની પરિસ્થિતિ અને વાક્યપ્રયોગ અનુસાર બદલાય છે.

મુખ્ય અર્થો:

1. સમય (Time):

– ઘડીઓમાં, દિવસોમાં કે યુગમાં વહેતો સમય.
– વિભિન્ન પ્રકારના સમય દર્શાવતો.
ઉદાહરણ:

• કાળ બગાડી નાખ્યો તો સફળતા ન મળે.

• સારો કાળ આવી રહ્યો છે.

2. મૃત્યુ / યમ / અંત (Death / End):

– ક્યારેક “કાળ” શબ્દ મૃત્યુના દેવ (યમરાજ) માટે પણ વપરાય છે.
– વ્યક્તિના જીવનના અંત (મરણ) માટે પણ.
ઉદાહરણ:

• તેનું સમય પૂરું થયું, કાળે આવકાર્યો.

• કાળ યમરાજ રૂપે સામે આવ્યો.

3. વિનાશક શક્તિ (Destructive force):

– બધું નાશ કરી નાખે તેવી શક્તિ અથવા સમય.
ઉદાહરણ:

• દુઃખનો એવો કાળ આવ્યો કે બધું ઉંધું થઈ ગયું.

• મોહનું બંધન તૂટે છે જ્યારે કાળ વીજવે છે.

4. યુગ / ઐતિહાસિક સમયગાળો (Era / Age):

– ભવિષ્યકાળ, વર્તમાન કાળ, ભૂતકાળ વગેરે.
ઉદાહરણ:

• ઈતિહાસના કાળ પ્રમાણે એ રાજ્ય flourished થયું હતું.

• ભવિષ્યકાળના આયોજન માટે તૈયારી રાખવી જોઈએ.

ભાષાંતર:

કાળના પ્રકારો (સમયના આધારે):

ઉદાહરણ વાક્યો:

• માણસે કાળથી ડરવું જોઈએ નહીં, પણ એને ઓળખવો જોઈએ.

• એના જીવનમાં એવો કાળ આવ્યો કે બધું છીનવાઈ ગયું.

• ભગવાન કાળ પણ બદલવા સમર્થ છે.

• આપણું વર્તમાન કાળ આપણું ભવિષ્ય ઘડે છે.

કાવ્યપ્રયોગ અને દાર્શનિક અર્થ:

• “કાળ” શબ્દ ઘણી વાર કવિઓ અને દાર્શનિકો દ્વારા જીવનના અનિત્યત્વ (અસ્થાયિત્વ) માટે વપરાય છે.

• “કાળે બધું ભસ્મ કરી નાખ્યું” – એવું કહેવું જીવનની અશાશ્વતતા દર્શાવે છે.

પ્રચલિત ઉક્તિઓ:

• “કાળ પણ ન ઠરે એવી વાત” → કંઈક ખૂબ જ ખરાબ કે અસહ્ય.

• “કાળની હિસાબી રેખા” → નક્કી સમયગાળો.

• “કાળે ન બક્ષ્યું” → સમય કે વિપત્તિએ નહિ છોડ્યો.

• “કાળ સારો આવે ત્યારે બધા સાથે હોય છે” → શુભ સમયે સંબંધો વધુ મળે.

સંબંધિત શબ્દો:

• સમય

• યુગ

• મૃત્યુ

• વિનાશ

• યમ

• ક્ષણ

• કલ્પ

• સમયચક્ર

• ગતિ