કાળદોષ

ભાષાત્મક પ્રકાર:

સંજ્ઞા (નામવાચક શબ્દ)

વ્યાખ્યા અને અર્થ:

કાળદોષ એ સંયુક્ત શબ્દ છે:
કાળ = સમય
દોષ = ખામી, નકારાત્મક અસર, અશુભતા

અટલેઃ કાળદોષ એ એવો દોષ છે જે કોઈ વિશિષ્ટ સમયે જન્મ, કાર્ય, ક્રિયા કે સંજોગના કારણે માનવામાં આવે છે — જેના કારણે જીવનમાં અશુભ ઘટનાઓ, વિઘ્નો, અવરોધો કે દુઃખદ પરિસ્થિતિઓ સર્જાય.

મુખ્ય અર્થો:

1. જ્યોતિષશાસ્ત્રીય દોષ (Astrological Flaw):

• જ્યારે જન્મ સમયે ગ્રહોની ખાસ સ્થિતી (જેમ કે ગ્રહોનો સંયોગ, નક્ષત્ર-યોગ) અશુભ હોય ત્યારે તેને કાળદોષ કહેવાય છે.

• ખાસ કરીને રાહુ-કેતુ, શનિ, મંગળ વગેરે ગ્રહોની અસરો.

• ઉદાહરણ:

  • પંડિતે કહ્યું કે એના જન્મમાં કાળદોષ છે.

  • કાળદોષ નિવારવા માટે શાંતિ કરાવાઈ.

2. સમયની અશુભતા (Inauspicious Timing):

• કંઈક કાર્ય ખોટા સમયે થવાથી થતા દુઃખદ પરિણામ માટે પણ કાળદોષ શબ્દ વપરાય છે.

• ઉદાહરણ:

  • લગ્ન ખોટા મુહૂર્તે કર્યા હોવાથી કાળદોષ લાગ્યો.

  • કામ સારો હતો, પણ સમય ખરાબ હોવાથી કાળદોષ લાગ્યો.

3. રૂપક તરીકે દુર્ભાગ્ય (Symbolic Misfortune):

• ક્યારેક જીવનમાં સતત થતી મુશ્કેલીઓને ધર્મશાસ્ત્રોમાં કાળદોષનું પરિણામ માનવામાં આવે છે.

• ઉદાહરણ:

  • તેના જીવનમાં એવું લાગે કે કાળદોષ વળી ગયો હોય.

ભાષાંતર:

વાક્યપ્રયોગ:

• કાળદોષ હોય ત્યારે શુભ કાર્ય ટાળવું જોઈએ.

• જન્મકુંડળીમાં કાળદોષ બતાવ્યો છે, તેથી શાંતિ વિધી કરાવવી પડશે.

• કાળદોષનું નિવારણ કરાવતાં જીવનમાં શાંતિ આવે છે.

• જીવનમાં થતી ઘટનાઓ કાળદોષનું પરિણામ છે એવી માન્યતા છે.

સંબંધિત શબ્દો:

• ગ્રહદોષ

• મુહૂર્ત

• શનિદોષ

• રાહુકાળ

• નક્ષત્રદોષ

• શાંતિવિધિ

ઉપચાર / નિવારણ (જ્યોતિષ અનુસાર):

• કાળદોષ શાંત કરાવવા માટે વિશેષ પુજા, મંત્રજાપ, દાન, નવગ્રહ શાંતિ, હવન વગેરે કરાવવામાં આવે છે.

• ખાસ કરીને શનિવાર, અમાસ, ગ્રહણ કાળ, રાહુકાળ ટાળવા કહેવાય છે.

લોકપ્રિય કહેવતો:

• “કાળદોષે કોઈ પણ પ્રયત્ન સારું પરિણામ ન આપે.”

• “કાળદોષ દૂર કરાવો, પછીજ કાર્ય આરંભો.”

• “કાળદોષ વળી જાય એટલે જીવનમાં ચમક આવે.”

વિશેષ નોંધ:

“કાળદોષ” આધ્યાત્મિક અને લોકમાન્યતાઓ પર આધારિત છે. આ ખોટ કે વિઘ્ન હંમેશાં વિજ્ઞાનથી નહીં પણ શ્રદ્ધા અને ધાર્મિક માન્યતાઓથી જોડાયેલી હોય છે.